Kể chuyện Ngôn ngữ của làng tôi

Ai cũng biết dân xứ Thanh có giọng nói "rất nặng", giọng nói không được trong trẻo, nhẹ nhàng và chuyện nhầm dấu hỏi, dấu ngã là hết sức bình thường. Nhưng cũng không phải ai cũng biết có những câu, những từ mang nhãn hiệu "hàng độc" của người Thanh Hóa mà làng tôi là đặc trưng nhất cho loại hình ngôn ngữ này. Tất nhiên xin kể ra một vài câu chữ mang tính chất giải trí và cho thấy sự đa dạng của ngôn ngữ Việt Nam chứ không có hàm ý chê giọng nói người dân quê mình. Ông bà đã có câu thường dành cho những người đi xa câu "chém cha không bằng pha tiếng" nên cháu đây không dám và cũng không có ý chê bai.

Ở quê tôi thì không có khái niệm dấu ngã khi phát âm, vì không thể phân biệt được, tuy nhiên khi viết thì rất đúng chính tả. Sự nhầm lẫn về dấu, về chất giọng phát âm là mọi người dễ nhận biết nhất nhưng còn một cái nhầm nữa khi nói đó là nhầm về vần, ví dụ: tên cố ấy là "Liên" thì quê tôi nói là "Lin" hay "Kiên" là "Kin"...Xin đưa ra một số câu mà giờ nhắc lại bản thân tôi vẫn thấy buồn cười: Răng mi đâm vô đích tau-Sao mày tông vào đít tao; Viền lanh không trời tún-Về nhanh không trời tối; Cẳn thặn không chết đún-Cẩn thận không chết đuối; Nhà choa và nhà bay-Nhà tao và nhà mày; Bữa mô mi viền-Hôm nào mày về; Mi có tinh không-Mày có tin không(nghe câu này hơi ghê); Thằng tuyệt tê-Thằng ôn kia; O đi mô đớ-Cô đi đâu đấy...đó là một số câu mang tính thông dụng còn về từ thì có rất nhiều mà khi nói ra nhiều người ở địa phương khác không hiểu được:

Con muỗi-con moản, cái mũi-cái mủn, cái lưỡi-cái liển, cái môi-cái mui, chị gái-chậy gái, đi cấy-đi cấn, đi gặt-đi cắt, uống thuốc-tiêu thuốc, đám cưới-đám cướn, thịt trâu-thịch tru, cái chậu-cái chạu, cây cói-cây lác, đi chăn trâu-đi giử tru...

Đối với nghĩa của một số từ cũng có sự khác nhau, ví dụ: từ Đéo ở miền Bắc thì từ này chỉ đơn thuần là văng tục, chửi bậy nhưng khi bắt đầu vào đến Thanh Hóa từ này còn mang hàm ý nói về quan hệ tình dục giữa hai người.

Nói đến ngôn ngữ Việt Nam là nhắc đến sự đa dạng và đó cũng là đặc trưng của vùng miền. Do đó việc hiểu từ ngữ của các vùng cũng là việc hết sức quan trọng cho mỗi chúng ta, đặc biệt là các nhà văn hóa học và dân tộc học. Có hiểu được thì chúng ta mới thấm được cái văn hóa của vùng đó và hiểu được sẽ tránh được những tình huống dở khóc, dở cười.

Séc tenis cho một trận derby

Sốc, kinh hoàng, động đất, lịch sử...tất cả những từ này đều dùng được hết sau trận derby thành Manchester. Nếu ai đó có tài năng thì cũng có thể ghép các từ trên thành một bài thơ để miêu tả trận MU và MC. Chẳng ai dám tin vào kết quả của trận đấu trước khi bóng lăn, kết quả của một séc tenis. Tin làm sao được khi mà Manchester United được chơi trên thánh địa của mình, thánh địa mà họ đã dìm con tàu đắm Arsenal tới 8 bàn, nơi mà Tottenham không tạo cho mình một cơ hội rõ rệt để rồi ra về với ba bàn không gỡ, Chelsea cũng ôm hận trong lòng mà ra về..."Nhà hát của những giấc mơ" nơi mà MU với 37 trận không nếm mùi thất bại, trong đó có tới 19 trận thắng liên tiếp. Những con số trên để cho thấy Old Trafford là nơi đi dễ khó về của bất kỳ một đội bóng nào. Những con số đó khiến người xem có cảm giác như MU đang là một "độc cô cầu bại" trên sân nhà. Nhưng tối qua thì khác, mọi con số đều trở nên vô nghĩa đối với Manchester City.

Hãy biết đứng dậy sau khi vấp ngã

Chẳng biết đây là một tai nạn hay là giang sơn đổi chủ nữa, chỉ biết cuộc đối đầu hôm qua người ta thấy 2 đội bóng không cùng đẳng cấp đang thi đấu cùng nhau. Các cầu thủ MU như những chú nhóc học việc vậy, tấn công thì bế tắc, phòng ngự thì lúng túng, tinh thần thì rệu rạo...Ngược lại với hình ảnh đó là một MC chơi đầy lọc lõi, họ chơi cứ như những người thầy, tấn công mạch lạc ghi bàn như đá tập, phòng ngự chắc chắn. Không ai còn nhận ra một MU bản lĩnh và khôn ngoan. Thay vào đó họ bị cuốn vào lối chơi như đã được sắp đặt từ trước của Manchester City, để rồi hậu quả nhận lấy thật ê chề. Tỷ số 1-6, tỷ số của một séc tenis, có thể thua nhưng thua với tỷ số này so với vị thế của 2 đội thì không tin nổi. Nếu không xem mà nghe một ai đấy nói thì có lẽ người nghe cho rằng họ nói đùa. Những bàn thắng của MC đến không hề có dấu ấn của may mắn mà đến từ những cái đầu biết nghĩ, những đôi chân biết múa và trên hết là đến từ một tập thể đẳng cấp. Bây giờ thì đã hiểu vì sao MU lại thua mãi Barca, thua đi rồi thua lại. Bởi Barca có hàng tiền vệ thuộc loại "khủng nhất" là người Tây Ban Nha ở đó có Xavi, có Inesta...Hôm qua, họ lại thua bởi một tiền vệ người Tây Ban Nha đó là Silva. Nên nhớ ở đội tuyển Tây Ban Nha Silva còn là cái tên xếp hàng thứ 4, thứ 5 sau những Xavi, Inesta, Xabialonso...Nhưng một Silva nhỏ con kia đã khiến cho Old Trafford mơ một cơn ác mộng. Các cầu thủ MU không tài nào bắt được những pha xử lý hoàn hảo, không hiểu được những bước chạy mang đầy tư duy của Silva để rồi chính cầu thủ này đã làm tan tác hàng phòng ngự của MU. Người xem, dù đó là fan của MU cũng phải thốt lên rằng "trời ơi! Silva đá hay quá, sao MU không mua cầu thủ này". Rõ ràng MU rất thiếu các bài, thiếu các cá nhân có thể đối mặt với những cầu thủ có kỹ thuật xuất chúng. Nếu không cãi thiện tình hình này thì việc MU còn gặp khó trong những trận đấu sắp tới là điều đương nhiên.

Đừng buồn, hãy tin vào Sir Alex

Với 5 vòng đấu đầu tiên, báo chí,người hâm mộ chỉ có Barca mới ngăn được MU, rồi là MU có tới ba đội hình chất lượng như nhau, những từ ngữ ca ngợi sức mạnh, ca ngợi đội hình của ngài Alex nhưng giờ thì sao, ai còn dám tin vào một MU như thế. Thua thì có thể buồn, thua đau thì có thể sốc nhưng không còn gì ngoài việc phải đối mặt và khắc phục nó. Ngài Alex chắc hiểu rõ điều đó, nhưng người hâm mộ cũng phải hiểu và thông cảm cho MU vì đang trong quá trình trẻ hóa đội hình đừng vội đưa các cầu thủ trẻ lên mây xanh, bởi họ đã ngã thì rất khó mà đứng dậy. Đội hình MU hôm qua vẫn thiếu đi một bóng dáng mà người hâm mộ đang chờ đợi, đương nhiên đó là tiền vệ trung tâm-bộ óc của đội bóng. Có thể năm nay MU không thể vô địch, đó cũng là chuyện bình thường bởi họ đã cố gắng nhưng cũng phải hiểu các đối thủ của họ cũng đang cố gắng, đấy cũng là sự khắc nghiệt của bóng đá. Tỉ số 1-6 kia có thể khó mà nuốt trôi ngay được, nó sẽ còn đọng lại trong ký ức buồn của nhiều cầu thủ, nó có thể khiến đại tiệc mừng 25 năm dẫn dắt MU của ngài Alex bớt vui, nó có thể là nguyên nhân cho Alex có một ngày tồi tệ nhất trong sự nghiệp và nó có thể là nơi cho người ta hoài nghi về sức mạnh của MU...nhưng thôi hãy xem đó là một phần của lịch sử, hãy cảm nhận nó như một bản nhạc du dương có nốt thăng, nốt trầm và hãy xem đó như một tấm gương để soi lại mình như cuộc đời này vậy. Đừng buồn nhé MU ơi!

Mừng sinh nhật con trai

Chào con trai!

Hôm nay, thứ 6 (21/10/2011) là ngày hết sức đặc biệt của gia đình mình con trai ạ, ngày sinh nhật lần đầu tiên của con đấy. Rồi sau này sẽ còn nhiều ngày sinh nhật nữa nhưng cái gì cho lần đầu tiên cũng mang lại một cảm giác thật khó tả, bố mẹ đã rất băn khoăn tổ chức sinh nhật (hay nôm na gọi là lễ đầy năm) cho con như thế nào nữa. Suy đi tính lại có lẽ cả gia đình nhà mình quây quần bên nhau làm một vài món gì đấy và chụp cho con một vài kiểu ảnh làm kỷ niệm. Bánh sinh nhật bố mẹ đã đặt từ hôm thứ 4 rồi, bố mẹ cũng đã đưa con đi hiệu chụp ảnh để chụp và phóng một cái to nhân dịp đầy năm. Sinh nhật cho lần đầu nó có cảm giác thiêng liêng, bố mẹ muốn dành cho con những điều tốt đẹp nhất.

Chúc mừng sinh nhật Trịnh Gia Hưng(cu Sò)

Con trai à, bây giờ con còn quá bé nhưng bố hy vọng những dòng trong blog này sẽ giúp con hình dung ra cái sinh nhật lần đầu của mình và con cũng cảm nhận được tình cảm của bố mẹ dành cho con lớn lao như thế nào. Cho đến bây giờ bố mới thấm dần cái tình của những bậc làm cha làm mẹ dành cho những đứa con thương yêu của mình. Cũng vì thế bố mới cảm nhận hết những tháng năm dài đằng đẳng mà ông bà nội đã gian lao nuôi bố nên người. Sinh nhật của con bố muốn làm "ồn ào" hơn nhưng vì nhà mình đang thuê nó chật chội quá con ạ, bố mẹ định ra nhà hàng nhưng điều kiện kinh tế nhà mình không cho phép nên bố mẹ quyết định làm sinh nhật cho con nhẹ nhàng, đơn giãn nhưng hết sức đầm ấm. Trong buổi sinh nhật con có bố, có mẹ, có dì Mai và cả chú Bắc nữa, rất tiếc là ông bà nội và ông bà ngoại ở quê nên không tham dự được nhưng như thế cũng khá đầy đủ rồi phải không con. Nếu hôm nay là ngày nghỉ của bố mẹ thì tốt biết mấy vì nghỉ sẽ đưa con đi công viên chơi như thế sẽ trọn vẹn hơn rất nhiều và bố tin đấy cũng là mô hình mẹ con rất thích.

Con trai đã được một tuổi rồi đấy

Bố đã có một tuổi thơ hồn nhiên và may mắn. Hồn nhiên bởi bố sinh ra ở quê nên được hưởng tất cả những gì quý giá của tuổi thơ. Ở đó bố có những người bạn cùng trang lứa, có được sự yêu thương của gia đình và tình làng nghĩa xóm.  Bố lớn lên cùng với những trò chơi dân gian những buổi chăn trâu, những buổi cùng bạn bè chạy trên những cánh đồng quê thơm ngát. Và ở đấy là những năm tháng cắp sách đến trường trong sự đùm bọc của bạn bè thầy cô. Còn may mắn ư, bố có rất nhiều sự may mắn con trại ạ. Bố may mắn vì nhà mình rất nghèo, may mắn vì bố có một người mẹ cả cuộc đời tần tảo vì con bất chấp cuộc sống, số phận có như thế nào thì bà vẫn quyết một lòng nuôi các con ăn học đến cùng. Để rồi bố nhận ra rằng không phải mình tạo ra con người mình hôm nay mà làm được điều đó chính là bà nội con ạ. Bố kể ra để sau này con hiểu rằng người mẹ mới là người quan trọng nhất trong cuộc đời mỗi chúng ta. Vì gia đình nghèo, vì hiểu được đức hy sinh của người mẹ, hiểu được sự vất vả, cực khổ của người dân quê mình và vì hiều được những ánh mắt thương hại của người đời...đã giúp bố có được nghị lực, ý chí phấn đấu trong cuộc sống, một nhân tố cực kỳ quan trọng trong hành trang vào đời. 



Sò và mẹ Thúy



Bố sẽ còn tâm sự với con rất nhiều nhưng hôm nay là sinh nhật con bố chỉ nói bấy nhiêu thôi, mong sau này con biết và hiểu được những giá trị của cuộc sống. Việc của con lúc này là ăn thật nhiều, lớn thật nhanh và hãy thật là ngoan. Đó cũng là lời chúc của bố mẹ dành cho con nhân ngày sinh nhật.

Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ

Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha
 Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ

Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha

Dạ Thảo(Cỏ dại)

                                PGS. Nguyễn Văn Hồng

Sống chết như cỏ dại

Thơ:

Dã thảo thiêu bất tận

Xuân phong xuy hựu thanh

      Sinh thời con tiện ngã

Tử hậu ngã báo quân

Thanh Thanh dao lam khúc

Nhân tình nhất phiến tâm

 Dịch thơ:

Cỏ dại đốt không chết

Gió xuân về lại xanh

Khi sống anh dẫm nát

Lúc chết tôi ôm anh

Khúc ca ru tôi hát

Tình đời muôn lời xanh

Lòng chân thành-nhu cầu thiết yếu của cuộc sống

Đã lâu rồi không còn nghe thấy những từ nói lên những tính cách đáng quý của con người như lòng chân thành, sự bao dung, độ lượng...đó là từ ngữ còn hành động, việc làm thì lại càng trở nên hiếm hoi hơn rất nhiều. Khi còn nhỏ trong mỗi chúng ta ai cũng được học về lòng bao dung, sự độ lượng, bên cạnh đó là những lời răn dạy của ông bà, cha mẹ làm sao cho con cháu mình trở thành người có lòng vị tha từ đó nó có những hành động, việc làm mang tính nhân văn. Nói không quá qua những bài học, lời dạy đó mà dần dần hình thành nên tính cách con người. Trong cái tuổi thơ của mình tôi luôn bị ám ảnh bởi những bài học đó, lúc nào cũng cố gắng làm sao cho mình trở thành con người chân thành với những người xung quanh và rồi một ngày tôi tự nhận ra có lẽ đấy chính là tính cách cốt lõi trong con người mình.


Không ai đi đường một mình, tất cả những gì ta gửi vào cuộc đời của người khác sẽ quay trở về cuộc đời của ta.

Lòng chân thành là cái cốt yếu hình thành nên những mối quan hệ tốt đẹp trong xã hội cũng từ đây đã có những tình bạn thân. Trãi qua nhiều giai đoạn trong cuộc sống trầm có, bổng có tôi nhận ra rằng cái "vũ khí" chuẩn bị cho mình trong xã hội hóa ra không có gì xa lạ mà hãy cứ sống thật với lòng mình, trong các mối quan hệ hãy thể hiện những gì là vốn quý của con người. Tôi tin rằng ở trong sâu thẳm của mỗi con người luôn chất chứa những điều tốt đẹp vậy tại sao chúng ta không có gắng mang những cái đẹp đó ra cho mọi người cùng hưởng thụ, nó rất phù hợp với câu "tốt đẹp phô ra, xấu xa đậy lại" xã hội sẽ tốt đẹp hơn nhờ những điều như thế. Bảo bối của tôi là sự chân thành, tài sản của tôi là gia đình và bạn bè. Tôi sử dụng cái bảo bối kia để biến cho mình có những tài sản vô giá. Tôi luôn tự hào vì xung quanh mình luôn có những người bạn, những người bạn thật sự. Ông bà hay có câu "Quý nhân phù trợ" tôi vẫn thường hay nói "quý nhân" đó chính là những người gần gũi và giúp đỡ mình không phải ai xa lạ và trong bước đường mưu sinh tôi luôn đón nhận được những sự giúp đỡ chân thành từ các "quý nhân", đó là những người anh, người bạn, người cô...Có những người về cuộc sống, môi trường làm việc đã hoàn toàn tách biệt nhưng tôi chưa bao giờ khiến họ phải hoài nghi về sự chân thành của mình.

Nói chuyện cá nhân để liên tưởng cuộc sống, vẫn biết ai trong đời cũng dành cho mình một người bạn-một người bạn đúng nghĩa. Nói như vậy, để hiểu rằng họ sẽ xây dựng những mối quan hệ cá nhân, những quan hệ rất hẹp ở đó họ mới thể hiện cái vốn quý của mình. Còn với xã hội thì họ lại trở nên khác thường. Đối với cuộc sống hiện thực, khi lợi ích cá nhân, khi danh lợi vượt lên tất cả thì các quan hệ xã hội, bản chất của quan hệ xã hội đều vì mục đích đó. Có thể là quan điểm cá nhân nhưng tôi cho rằng đã sống là phải chân thành, muốn người khác tin mình thì khi nói phải nói thật. Nhưng hình như nó vẫn là một cái gì đó quá xa xỉ với cuộc sống ngày nay. Ở đâu đó, trong cái khoảng lặng của mỗi con người tất cả đều ngầm hiểu với nhau rằng giá trị cuộc sống nó nằm ở trong các mối quan hệ chân thành, ví như: vợ phải chung thủy với chồng, con phải có hiếu với cha mẹ, bạn bè phải biết giúp đỡ nhau, đồng nghiệp phải tôn trọng và hỗ trợ nhau...Hiểu thì hiểu vậy nhưng khi đối diện với cuộc sống, khi các mối quan hệ chồng chéo thì cái ý hiểu kia vụt biến mất mà thay vào đó là những toan tính sao cho mình có lợi nhất dù đó là những tình huống rất nhỏ nhặt. Rồi một ngày cái toan tính kia cũng lộ ra và mọi người nhận ra rằng đấy không phải con người thành thật, chân thành với mình đương nhiên điều đó là không thể chấp nhận. Tôi cho rằng ai cũng mong mọi người sống chân thành với mình nhưng trước khi nhận được điều đó thì hãy xem nó như một nhu cầu thiết yếu của mình và phấn đấu để có được điều đó.
Ngày nay, xã hội còn "thiếu thốn" quá nhiều thứ trong đó sự chân thành dành cho nhau gần như bị triệt tiêu bởi nội hàm của các mối quan hệ xã hội còn chất chứa quá nhiều vấn đề. Trong bối cảnh danh lợi luôn đặt lên trên đã khiến nhiều người trở nên quá toan tính. Họ tính toán với cả những người thân, bạn bè và những người sống quanh họ làm thế nào để được thứ mà mình mong muốn. Điều đó sẽ khiến nhiều người đã đi ngược lại với giá trị cuộc sống, ở trong con người họ không có cái gọi là chân thành. Vẫn biết giàu sang, danh vọng, cuộc sống vương giả ai mà chẳng muốn nhưng nghĩ lại thì cái đó làm sao đưa vào cân đo làm giá trị của đời người được. Nó sẽ thật tròn trĩnh nếu con người ta trên bước đường tiến thân vẫn giữ được bản chất vốn mộc mạc, chân chất hay nói đúng hơn vẫn giữ được nhân cách để người khác trân trọng. Chuyện được mất ở đời thật khó mà bàn nhưng xét cho cùng thì cái đọng lại, cái mà người khác trân trọng ở một con người chính là niềm tin dành cho nhau. Niềm tin đó được thể hiện qua cốt cách của con người đối với các quan hệ xã hội, để có được điều đó trước hết chúng ta hãy dành cho nhau sự chân thành. Nói chuyện nhỏ để bàn chuyện to, muốn có một môi trường, một xã hội điều tốt đẹp quan trọng là phải hình thành nên nhân cách một con người. Có lẽ một lúc nào đó chúng ta nên ngẫm lại những bài học mang tính vở lòng, sao thấy nó hay thế. Những bài học được viết trong sách đạo đức các cấp, qua lời răn dạy của ông bà cha mẹ, qua các câu ca dao tục ngữ...Người lớn nên học trẻ con ở những lời nói thật và sự chân thành đôi khi điều đó là ngây thơ. Người lớn dạy cho trẻ biết thế nào là chân thành, thế nào là bao dung, độ lượng...nhưng người lớn lại không sống được như những điều răn dạy, kể ra thì cũng ngược đời. Hôm nay, tôi có những người bạn, những người anh em, họ luôn nhớ đến tôi và ngược lại. Rồi ai cũng bị cuốn vào cuộc sống của riêng mình nhưng trong mỗi người vẫn luôn trân trọng những giây phút gặp nhau, bởi đó là những giây phút chân thành nhất.

Những người bạn của tôi

Tự sự

Dù đục dù trong con sông vẫn chảy

Dù cao dù thấp cây lá vẫn xanh

Dù người phàm tục hay kẻ tu hành

Vẫn phải sống dù những điều rất nhỏ

Ta hay chê rằng cuộc đời méo mó

Sao ta không tìm ngay tự trong tâm

Đất ôm ấp cho mọi hạt nảy mầm

Những chồi tự vương lên tìm ánh sáng

Nếu tất cả đường đời đều trơn láng

Chắc gì ta đã nhận được ra ta

Ai trên đời cũng có thể tiến xa

Nếu có khả năng tự mình đứng dậy

Hạnh phúc cũng như bầu trời này vậy

Không chỉ dành cho một riêng ai...?